Σύντομο Ιστορικό Τιθορέας

Η σημερινή Τιθορέα ξεκίνησε την μακρόχρονη ιστορία της περίπου το 2000 π.Χ. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η Τιθορέα ήταν κορυφή του Παρνασσού, στην οποία ανέβηκαν και σώθηκαν οι Φωκείς κάτοικοι της πόλης Νέων όταν μετά την μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.) η στρατιά του Ξέρξη στην πορεία της προς την αθήνα έκαψε τις πόλεις της κοιλάδας του Κηφισσού. Την ονομασία ΤΙΘΟΡΑ – ΤΙΘΟΡΑΙΑ και επικράτησε ΤΙΘΟΡΕΑ οφείλει κατά τον ΠΑΥΣΑΝΙΑ στην ομώνυμη κορυφή του Παρνασσού. Το όνομα ΒΕΛΙΤΣΑ συναντάται από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μάλλον είναι Σλάβικο. Το 1926, έγινε μετονομασία και επαναφέρθηκε το αρχαίο της όνομα Τιθορέα. 

Και πριν το 2000 π.Χ. περίπου το 6000 π.Χ στην περιοχή της Τιθορέας μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπήρχε μια κοινωνία κυνηγών τροφοσυλλεκτών, που κατοικούσαν σε σπηλιές.  

Θεωρείται η Μητρόπολη των Φωκέων όπου περίπου το 2000 π.Χ. εγκαταστάθηκαν ο Φώκος με την γυναίκα του Αντιόπη, εδώ έζησαν πέθαναν και θάφτηκαν. 

Υπήρξε μια από τις περισσότερο σημαντικές Φωκικές Πόλεις που κυριαρχούσε για δεκαετίες στην κοιλάδα του Κηφισσού. 

Τα τείχη της θα πρέπει να καταστράφηκαν πολλές φορές καθώς οι Φωκείς βρίσκονταν σε διαρκείς πολέμους. Αλλά πάντα ανοικοδομούνταν αφού η οχυρή της θέση ήταν μοναδική για την προστασία των κατοίκων της περιοχής. 

Στο Γ΄ Ιερό πόλεμο (4^οπ.Χ. αιώνα) η Νεών καταστράφηκε, οι κατοικοί της την ανοικοδόμησαν, τότε έκτισαν το τείχος με τους δύο πύργους το οποίο υπάρχει και σήμερα. Επίσης έκτισαν και ένα μεγάλο Ναό στην θεά  ΑΘΗΝΑ. Στην περιοχή της Τιθορέας υπήρχε Ναός του Ασκληπιού και Θεραπευτήριο. Πλησίον του Θεραπευτερίου  αυτού θα πρέπει να βρίσκεται και το Θέατρο. Σύμφωνα με ένα εξαίρετο επίγραμμα στην Τιθορέα έζησε και πέθανε ο φημισμένος Αλεξανδριανός γιατρός ΔΩΡΟΘΕΟΣ. Επίσης στην περιοχή υπήρχε και το ΑΔΥΤΟΝ της ΘΕΑΣ ΙΣΙΔΟΣ. Από τον Διογένη τον Λαέρτιο στο έργο του «Βίοι Φιλοσόφων» αναφέρεται ότι η Τιθορέα γέννησε έναν αξιόλογο φιλόσοφο τον 4^ον π.Χ. αιώνα που ονομαζόταν Θέων ο Τιθορεύς. 

Κατά την εποχή εγκατάστασης των Αιγυπτιακών θεοτήτων συναντώνται και οι Ναοί της ΙΣΙΔΟΣ του ΑΝΟΥΒΗ και του ΣΑΡΑΠΗ. Στο χώρο όπου υπήρχε ο Ναός του Σέραπη σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στον περίβολο του οποίου βρέθηκαν οι έξη απελευθερωτικές επιγραφές δούλων.  

Υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο με αγορά, δημόσια κτήρια και δημόσιες υπηρεσίες.   Το 240 π.Χ.  η Τιθορέα έχει τέτοια εμπορικοί ανάπτυξη που εκδίδει δικό της Νόμισμα. 

 Τον 2^ο π.Χ. αιώνα η Τιθορέα ακολούθησε την τύχη της υπόλοιπης Ελλάδας και υποτάχθηκε στους Ρωμαίους οι οποίοι πρέπει να εγκατέστησαν διοίκηση της αρεσκείας τους.  

Το καθεστώς της Ρωμαιοκρατίας κράτησε μέχρι το 476 π.Χ. περίπου οπότε η περιοχή πέρασε στην σφαίρα της επιρροής του Νεοτεύκτου Βυζαντινούς κράτους. Ήδη όμως είχε περάσει μια σκληρή εποχή σφαγών, καθώς και διωγμών των Χριστιανών από τους Ρωμαίους Αυτοκράτορες και αυτό αποδεικνύεται από την ανεύρεση πέντε τάφων στον Άγιο Ιωάννη. Οι τάφοι αυτοί πιστεύετε ότι είναι οικογενείας ιερέα που είχαν θανατωθεί μαζί.  

Στο έργο «Συνέκδημος» του Ιεροκλέους η Τιθώρα αναφέρεται ως έδρα Επισκόπου. 

Και κατά την Βυζαντινή περίοδο η Τιθορέα ήταν σημαντικό εμπορικό και Διοικητικό κέντρο με πολλούς Χριστιανικούς Ναούς. 

Στην επανάσταση του 1821 πολλοί κάτοικοι της Τιθορέας είχαν συμμετοχή. Ο ΟΣΥΣΣΕΑΣ  ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ σαν ορμητήριό του και κατοικία του χρησιμοποίησε μια σπηλιά στην Νοτιοανατολική απόκρημνη πλευρά του χωριού. Εκτός από τον ΟΔΥΣ.ΑΝΔΡΟΥΤΣΟ και άλλος Οπλαρχηγός ο ΓΕΩΡ. ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗΣ έστησε στην Τιθορέα το αρχηγείο του, το σπίτι αυτό βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο του Χωριού(οικία Ιωάννη Καραγεώργου). 

Μετά την απελευθέρωση του 21 η Τιθορέα αναπτύχθηκε ξανά σε σπουδαίο εμπορικό και διοικητικό κέντρο, με Σχολαρχείο, Ειρηνοδικείο και λοιπές Δημόσιες Υπηρεσίες.  

Τον Οκτώβριο του 1835 έγινε ομώνυμος ΔΗΜΟΣ με έδρα την ΤΙΘΟΡΕΑ 820 κάτοικοι και συμπεριλάμβανε τα χωριά Αγία Μαρίνα 250 κάτοικοι και Μπεσχίνιο 197 κάτοικοι. Αργότερα στο Δήμο Τιθορέας προστέθηκαν τα χωριά και οικισμοί Καλύβια Βελίτσας, Μόδι, Κραβασαράς, Μονή Αγίας Μαρίνας, Τουρκοχώρι και Αγία Παρασκευή.

Τον Σεπτέμβριο 1840 ο Δήμος Τιθορέας συγχωνεύεται με το Δήμο Ελάτειας. Τον Νοέμβριο του 1873 η συγχώνευση καταργείται και επαναλειτουργεί ο Δήμος Τιθορέας και συμπεριλαμβάνει όλα τα χωριά και τους οικισμούς που συμπεριλάμβανε πρίν από την συγχώνευση του 1840.

Στις 24 Απριλίου 1943 οι Ιταλοί έκαψαν το σύνολο σχεδόν των σπιτιών του Χωριού. Οι κάτοικοι είχαν καταφύγει στις σπηλιές και τα εξωκλήσια του ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ(Αγιαρσαλή κ.τ.λ).

Στα νεώτερα χρόνια η Τιθορέα υπήρξε γενέτειρα του Φιλοποίμενα Φίνου θεμελιωτή του Ελληνικού Κινηματογράφου και ιδρυτή της ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ.